การประเมินค่าโดยอาศัยเกณฑ์ภายใน

การประเมินค่าโดยอาศัยเกณฑ์ภายใน เป็นการถามให้ผู้ตอบวินิจฉัยเรื่องราว โดยใช้เนื้อหาของเรื่องราวนั้นเองเป็นเกณฑ์ โดยถามถึงความเหมาะสม ความถูกต้อง ความสมเหตุสมผล วิธีเขียนคำถามแบ่งได้เป็น 3 แบบ

     แบบที่ 1 ให้ประเมินความถูกต้อง เที่ยงตรงของเรื่อง วิธีตั้งคำถามชนิดนี้ ทำได้โดยการให้คำตอบวินิจฉัยว่าการกระทำหรือเรื่องราวนั้นถูกหรือผิด ควรหรือไม่ควร เหมาะหรือไม่เหมาะ เป็นต้น เช่น ยกโคลง กลอน ข้อความ มาให้นักเรียนประเมินตีราคาในแง่มุมต่างๆ

     ตัวอย่าง

- กลอนนี้จะถูกต้องมาก หรือใช้ได้ดีที่สุดเมื่อใด

- บทประพันธ์นี้มีความเด่น 

- ด้อยที่เห็นชัดเจนที่สุดในด้านใด

- เชื่อถือได้มากน้อยเพียงใด

- สามารถพิสูจน์คำพูดนั้นได้หรือไม่

     - มีความถูกต้อง เที่ยงตรงเพียงใด
     - สอดคล้องกับเกณฑ์และมาตรฐานของเรื่องนั้นหรือไม่
     - ใช้ถ้อยคำและลีลาสม่ำเสมอตลอดเรื่องหรือไม่
     - ความตอนต้นกับตอนท้ายของเรื่องนั้นสอดคล้องหรือขัดแย้งกัน
     - บุคลิกของตัวละครและเนื้อเรื่องสอดคล้องหรือขัดแย้งกัน
     - การตีราคาเรื่องนั้นโดยใช้เกณฑ์นั้นมาจับเป็นการถูกต้องเหมาะสมหรือไม่
     - การติชม หรือคำวิจารณ์เหล่านั้นควรรับฟังหรือไม่
     - สิ่งนี้ควรประเมินโดยใช้เกณฑ์และมาตรฐานใดจึงจะถูกต้องหรือเหมาะสม เพราะเหตุใด

    แบบที่ 2 ให้ประเมินความเป็นเอกพันธ์ของเรื่อง เป็นการถามให้พิจารณาถึงความสอดคล้อง สัมพันธ์ กลมกลืน เป็นแนวเดียวกัน โดยตลอดหรือไม่

    ตัวอย่าง

- ใจความของเรื่องนั้นสัมพันธ์กลมกลืนกันโดยตลอดหรือไม่ ยังมีตอนใดบ้างที่สนับสนุนหรือขัดแย้งกันเอง

    แบบที่ 3 ให้ประเมินความสมเหตุสมผลของผลสรุป เป็นการให้ประเมินความเหมะสมของเกณฑ์ที่นำมาใช้ คล้ายกับเป็นการประเมินซ้อนประเมินว่าเกณฑ์ที่นำมาประเมินเหมาะสมหรือไม่

    ตัวอย่าง

- บทสรุปนั้นมีเหตุผลเพียงพอหรือไม่ เพราะเหตุใด